Finansal Kuruluşlar için Uzaktan Müşteri Edinimi (Digital Onboarding)
Son yıllarda finansal hizmetlerdeki ve finansal kurumlardaki dijital dönüşüme yakından şahit oluyoruz. Dijital dönüşüm, finansal kurumların dijitalleşen dünyanın hızını ve kolaylığını sağladıkları hizmetlere yansıtmalarını sağlamaktadır. Bugün finansal hizmetler endüstrisi gelişen teknolojiyle birlikte tamamen dijital ve müşteri odaklı hale gelmiş durumdalar.
Geçtiğimiz 10 yılda teknolojinin finans sektöründe yarattığı değişimlerine şahit olduk. Bir zamanlar finansal işlemlerimizi gerçekleştirmek için finansal kurumlara gitmemiz gerekiyordu. Bazen ise çok basit işlemler için şubede saatlerce sıra beklemek zorunda kalıyorduk. Günümüzde ise finans sektöründeki dijital dönüşüm ile birlikte çoğu finansal işlemimizi bilgisayar, tablet veya cep telefonu ile mekândan bağımsız olarak saniyeler içinde gerçekleştirebiliyoruz.
Finans endüstrisinin dijital dönüşüm konularından bir tanesi de “Uzaktan Müşteri Edinimi (Digital Onboarding)”dir. “Uzaktan Müşteri Edinimi”, finansal kuruluşların yeni bir müşterini edinimindeki prosedürleri fiziki olarak gerçekleştirmeye gerek duymadan dijital platformlar üzerinden gerçekleştirme süreçleridir. Dünyada “Uzaktan Müşteri Edinimi”ni gerçekleştiren ilk kuruluşlar yeni nesil bankalar olan Neobankalar ve Challenger Bankalardı. Avrupa’daki bu yeni nesil bankalar, gerçekleştirdikleri bu dijital dönüşüm ile birlikte geleneksel bankalara karşı önemli pazar payı yakalamış durumdadır.
Türkiye’deki Finansal Kuruluşlar için Dijital Onboarding
Türkiye’de ise “Uzaktan Müşteri Edinimi” süreçleri yasal düzenlemelerden dolayı bu zamana kadar tam olarak uygulanamamaktaydı. Çünkü ülkemizdeki yasal düzenlemelere göre finansal kurumlar müşteri hesap açılışı için gerekli olan sözleşmeleri fiziki olarak imzalatmak zorundadır. Bununla alakalı olarak ülkemizde bazı Fintech’lerin müşterilerine düzenlemelere uyumlu bir “digital onboarding” süreci yaşatmak için dijital kanallardan hesap açılış sürecini başlattığına, daha sonra ise bir görevli tarafından sözleşmenin müşteriye ulaştırılıp imzalatıldığına şahit olmuştuk.
Bunun paralelinde COVID-19 salgınının önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla ülkemizde alınan tedbirlere yakından şahit oluyoruz. Özellikle pandemi döneminde dijital onboarding’in gerekliliğine şahit olduk. İnsanların herhangi bir finansal kuruluşta hesap açmak için şubeye gitmeden tüm işlemleri dijital kanallar üzerinden gerçekleştirmesi sistemlerin istikrarlılığı için büyük önem arz ediyor.
Türkiye’de “Digital Onboarding” süreçleri ile ilgili görüşler ve tartışmalar son yıllarda bayağı artmış durumdaydı. 2020 yılında bu konuda ilk gelişme Mart ayında yaşandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme kurulu tarafından yayımlanan “Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” ile “Müşterini Tanı (KYC)” ve “sözleşme” prosedürlerinin dijital kanallar üzerinden yürütülebilmesinin önü açıldı. Bununla beraber bir önemli gelişme de pandemi döneminde yaşandı. 5 Haziran’da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilen kanun teklifi ile müşteri edinim süreçlerinin MASAK yükümlülükleri uygun olmak şartıyla yüz yüze gelme ihtiyacı olmadan dijital ortam üzerinden yürütülmesinin önünü açacak düzenlemeler getiriliyor. Kanunun TBMM Genel Kurulu’ndaki oylama ile yasalaşması bekleniyor.
Dijital Onboarding Süreci Nasıl Olacak?
Yakın zamandaki önemli gelişmelerle birlikte finans sektörünün müşteri edinim süreçlerini dijitalleştirmesi an meselesi. Bu dijitalleşmenin hem kuruluşlar hem de müşterilere sağlayacağı çok fazla kolaylık olacaktır. Bankalar, ödeme şirketleri, yatırım şirketleri, e-cüzdan şirketleri ve diğer finans kuruluşları artık şube olmadan yeni müşteri kazanabilecekler. Peki kuruluşların dijital müşteri edinimi süreçlerindeki yükümlülükleri nelerdir? Dijital Onboarding süreçleri finansal suçları arttırır mı?
Finansal kuruluşlar müşterilerine kesintisiz hizmet vermeyi amaçlamaktadır. Bunun paralelinde finansal suç risklerinden tespit etmek ve engellemek için kontroller uygulamakla da yükümlüdürler. Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi (Anti-Money Laundering) ve Müşterini Tanı (Know Your Customer) yükümlülüklerinin yerine getirilmesi finansal kuruluşlar için zorunludur. Dünyada yükümlülüklerini yerine getirmeyen kuruluşlara 2019 yılında 8 milyar dolardan fazla para cezası verilmiştir. Ülkemizde de bu alanda görev yapan MASAK, yükümlülüklerini yerine getirmeyen kuruluşlarına ağır para cezaları vermektedir. MASAK’ın yayınladığı “2018 yılı Faaliyet Raporu” verilerine göre yükümlülüklerini yerine getirmeyen kuruluşlara 18 milyon liralık para cezası verildi.
Dijital Onboarding ve Müşterini Tanı Prosedürleri
“Uzaktan kimlik tespiti ve üçüncü tarafa güven
MADDE 46- (1) Banka, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve alt düzenlemelerinde yer alan yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla, müşterinin veya müşteri adına hareket eden kişinin kimliğini tespit etmek amacıyla, halihazırda söz konusu müşteri veya müşteri adına hareket eden kişi için daha önce kimlik tespitinde bulunmuş başka bir bankadan açık bankacılık servisleri aracılığıyla hizmet alabilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Kurul yetkilidir.”
-BDDK- BANKALARIN BİLGİ SİSTEMLERİ VE ELEKTRONİK BANKACILIK HİZMETLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI
“Müşterini Tanı” ayrıca “Know Your Customer” olarak da bilinir. Finansal kuruluşların her müşteri hesap açılışında uyguladığı kontrollerin başında gelir. Kuruluşların müşterini tanı prosedürleri uzaktan müşterini edinimi süreçlerinde de uygulamaya devam etmesi zorunludur. Müşterini tanı prosedürlerinin ilk adımı müşteri kimliğinin doğrulanmasıdır. Bu bağlamda kuruluşlar uzaktan kimlik doğrulama için yükümlülüklere uygun yöntemler sunması gerekecektir. Dünyadaki çeşitli örneklere bakacak olursak;
· Müşteri, finansal kuruluşun temsilcisi ile görüntülü görüşme yaparak kendini doğrular.
· Müşteri, dijital kimlik ve elektronik imza ile kendini doğrular.
· Müşteri, biyometrik iz ile kendini doğrular.
Bu yöntemlere ek olarak kuruluşlar müşteri kimliğinin doğrulanmasını sağlayacak ve müşterinin risk seviyesinin tespit edilmesini sağlayacak Sanction Scanner gibi araçları kullanarak da Dijital Onboarding süreçlerini yükümlülüklere uygun şekilde gerçekleştirebilir. Sanction Scanner’ın “AML Screening Software” çözümü kuruluşların yeni müşterilerini düzenleyiciler tarafından kontrol edilmesi gereken listelerde taramalarını sağlar. API entegrasyonu ile kuruluşlar onboarding sürecini gerçekleştirirken müşteri, arka planda iki yüzden fazla ülkenin yaptırım, PEP, yasaklı kişiler listelerinde kontrol edilir ve böylere kuruluşlar yükümlülükler yerine getirebilir.
AML uyum süreçlerinizdeki ihtiyaçlarınıza yönelik çözümlerimiz hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynaklar:
